Podstawy nawożenia kukurydzy na kiszonkę

Wymagania glebowe i pokarmowe kukurydzy

Kukurydza jako roślina wytwarzająca dużą biomasę ma wysokie zapotrzebowanie na składniki pokarmowe. Wymagania pokarmowe określa się na podstawie potrzeb do wyprodukowania 1 t ziarna oraz odpowiedniej ilości słomy. Standardowo plon ziarna do słomy wynosi 1:1,5–2, w przypadku odmian wcześniejszych jest to 1:0,8–0,9.

Przyjmuje się, że wyprodukowanie 1 t ziarna wraz ze słomą wiąże się z pobraniem:

Makroelementy

• 20–30 kg azotu N,
• 22–32 kg potasu K2O,
• 8–10 kg fosforu P2O5,
• 4–6 kg magnezu MgO,
• 3–4 kg siarki S,
• 4–5 kg wapnia CaO.

Mikroelementy

• 200–250 g żelaza Fe,
• 40–60 g cynku Zn,
• 20–30 g boru B,
• 10–12 g miedzi Cu,
• 35–40 g manganu Mn,
• 1 g molibdenu Mo.

Wiedza o jednostkowym pobieraniu składników w zebranym plonie stanowi podstawę do ustalenia zapotrzebowania na nawożenie.

Jaki nawóz zastosować pod kukurydzę na kiszonkę?

Należy zacząć od tego, że dawki nawozowe powinny być ustalone na podstawie zakładanego plonu i zasobności gleby w składniki pokarmowe. Dodatkowo powinny być tak skonstruowane, aby pokryć potrzeby pokarmowe kukurydzy przez cały okres wegetacji.

Pod uprawę kukurydzy idealnie sprawdzi się każdy nawóz organiczny: obornik, gnojówka, gnojowica, słoma. Nawożenie mineralne stanowi dopełnienie do składników dostarczonych wraz z nawozem organicznym.

Nawożenie organiczne kukurydzy na kiszonkę

Kukurydza znakomicie wykorzystuje nawożenie organiczne. Pod uprawę stosuje się obornik, słomę, gnojowicę, gnojówkę, nawozy zielone.

Obornik aplikuje się na pole jesienią tak, aby uległ już częściowej mineralizacji. Wtedy składniki odżywcze będą już wiosną dostępne dla kukurydzy. Nawóz można stosować również wiosną, jednak należy zachować ostrożność. Istnieje wtedy zagrożenie niedoboru wody, co może skutkować słabszymi wschodami kukurydzy.

Pamiętajmy, że tylko część składników będzie wykorzystana przez kukurydzę w roku stosowania nawozu. W pierwszym roku dostępne dla uprawy jest ok. 20–40% azotu, natomiast w kolejnych latach wykorzystanie tego składnika jest bardzo małe i nie należy brać go pod uwagę w bilansie nawożenia.

Stosując gnojowicę i pomiot, okres uwalniania azotu skraca się do 2 lat. W tym przypadku pierwszego roku uwalnia się 50–70% azotu.

Dawki składników dostarczone wraz z nawożeniem organicznym należy uwzględnić w planie nawożenia. Nawożeniem mineralnym dopełniamy braki składników dostarczonych tą metodą.

Trzeba wspomnieć o zaletach nawożenia organicznego, szczególnie na glebach lekkich. Przede wszystkim jest to zwiększenie zasobności gleby w składniki pokarmowe, ale także wzrost aktywności biologicznej czy zwiększenie zasobności gleby w wodę.

Jak nawozić kukurydzę azotem?

Azot jest głównym składnikiem plonotwórczym. Największe zapotrzebowanie na ten składnik ma kukurydza od fazy 6–8 liści do końca kwitnienia.

Nawożenie kukurydzy na kiszonkę można przeprowadzić jednorazowo przed siewem lub podzielić dawki na dwie części. Najlepiej jest wtedy podzielić dawkę: 50–70% przedsiewnie, reszta pogłównie. W przypadku gleb lekkich warto w miarę możliwości zwiększyć dawkę przedsiewną tak, aby dawka pogłówna była jak najmniejsza. W sytuacji niskich potrzeb nawozowych warto zastosować całą dawkę jednorazowo przed lub w trakcie siewu.

W ostatnich latach gdy wiosna była sucha, nawożenie pogłówne było nieefektywne, ponieważ w warunkach niskiej wilgotności azot ulatnia się głównie do atmosfery. Trzeba pamiętać, że ten typ nawożenia należy stosować do fazy 3–5 liści. Kukurydza rozwija się najdynamiczniej w fazie 6–8 liści, dlatego ważne jest, aby miała dostęp do jak największej ilości tego pierwiastka.

Dawka nawozowa powinna być ustalona na podstawie zakładanego plonu oraz aktualnej zasobności gleby w składniki pokarmowe. Przy założeniu plonowania 50–60 t zielonki z hektara należy dostarczyć 140–170 kg N/ha. Jednak dawkę tą należy pomniejszyć o dostarczoną z nawozami naturalnymi porcję azotu.

Najczęściej stosowanym nawozem azotowym w uprawie kukurydzy jest mocznik. Bardzo dobry jest też  RSM, saletrzak lub saletrosan).

Nawożenie przedwschodowe kukurydzy na kiszonkę

Przedwschodowe nawożenie polega na dostarczeniu nawozów jeszcze przed siewem. Nawożenie potasem możemy przeprowadzić jesienią. Jednak wielu rolników aplikuje go wiosną (na około dwa tygodnie przed siewem), obawiając się wymywania tego składnika. Nie jest to do końca uzasadnione, gdyż wszystko zależy od typu gleby i termin jesienny może być korzystniejszy. Praktykuje się również rozdzielenie dawki potasu pomiędzy zabieg jesienny i wiosenny.

Nawożenie fosforem najczęściej wykonuje się w trakcie siewu kukurydzy. Umieszczenie nawozu bezpośrednio przy nasionach pozwala młodym roślinom na szybsze pobranie składników, szczególnie podczas chłodnej wiosny. Trzeba jednak pamiętać, że zbyt wysokie nawożenie rzędowe może w suchych warunkach wpływać niekorzystnie na siewki.  Należy podać dawkę zbilansowaną uniknąć tzw.  rozleniwienia korzeni w początkowej fazie wzrostu. 

Świetnie sprawdzą się też nawozy wieloskładnikowe, takie jak polifoska. Ponadto kukurydza do prawidłowego rozwoju potrzebuje siarki. Najprościej dostarczyć ją wraz z nawozami azotowymi zawierającymi dodatkowo ten składnik.

Istotne nawożenie kukurydzy na kiszonkę mikroelementami

Choć zawartość mikroelementów w roślinie jest niewielka, pełnią one istotną rolę w wielu procesach zachodzących w roślinie. Uczestniczą między innymi w procesie fotosyntezy, gospodarce hormonalnej, zwiększają odporność na choroby.

Kukurydza jest wrażliwa na niedobór cynku i boru. Natomiast najmniej reaguje na niedobór molibdenu. Nawożenie mikroelementami najkorzystniej jest przeprowadzić w fazie pełnego wzrostu (ok. 6 liści) do trzech tygodni przed kwitnieniem. Trzeba jednak pamiętać o wcześniejszym podaniu cynku, gdyż największe na niego zapotrzebowanie przypada na fazę 4–5 liści, w której to kukurydza  programuje kolbę, więc i plon.

Wpływ nawożenia na jakość plonu

Nawożenie azotem ma ogromny wpływ na wysokość uzyskanego plonu. Dodatkowo wpływa na zawartość białka w ziarnie, skład chemiczny zielonki i poprawia jej strawność.

Nawożenie fosforem i potasem wpływa dodatnio na rozwój systemu korzeniowego. Dzięki temu rośliny lepiej znoszą okresowe spadki temperatur, co jest szczególnie istotne w początkowym okresie wegetacji. Ponadto rośliny są bardziej odporne na niedobory wody.

Z kolei fosfor i magnez odpowiadają za równomierne i przyspieszone dojrzewanie, a także za wypełnienie ziarna.

Ochrona roślin

W kontekście plonowania dużą rolę odgrywa nawożenie i ochrona roślin. Ochrona przed chwastami spełnia szczególną rolę. Kukurydza w początkowych fazach rozwoju cechuje się powolnym wzrostem i niestety chwasty mogą ją bardzo łatwo stłumić. Dlatego istotna jest szybka reakcja. Na uprawie kukurydzy bardzo często pojawiają się rośliny jednoliścienne: chwastnica jednostronna, włośnice, wyczyniec polny, a z chwastów dwuliściennych: komosa biała, rdesty, szarłat szorstki, rumiany.

Ochrona przed szkodnikami zakłada walkę z omacnicą prosowianką, stonką kukurydzianą, ploniarką zbożówką. Najgroźniejsza jest omacnica prosowianka, ze względu na żerowanie na kolbach. Dodatkowo uszkodzenia przez nią pozostawiane stanowią drogę dla patogenów. W znacznym stopniu obniża to plonowanie, a także pogarsza jakość zebranego plonu.

Równie ważna jest ochrona kukurydzy przed zwierzyną. Dziki są w stanie znacząco zredukować obsadę roślin będących na polu. Także w późniejszym okresie, gdy kolby są już wykształcone, potrafią uczynić znaczące szkody.

Ochrona fungicydowa sprowadza się do ochrony przed: drobną plamistością liści, żółtą plamistością liści, głowniami guzowatą i pylącą oraz fuzariozą. Jednak w polskich realiach zabiegi fungicydowe ograniczają się na ogół do stosowania zapraw nasiennych.

Przeczytaj również: Mykotoksyny w kukurydzy

Bibliografia

Barszczak Z., Wpływ nawożenia azotowego na plon, skład chemiczny i wartość pokarmową kiszonek z kukurydzy odmian Wigor, Rzeszowska, Silosowa i Mieszko. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1966, 59, s. 213-214. [Google Scholar]

Dzieżyc J., Buniak W., Nowak L., Trybała M., Wpływ nawadniania i nawożenia na produkcję białka w różnych roślinach i płodozmianach. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1983, 238, s. 429-437. [Google Scholar]

Filipek-Mazur B., Tabak M., Wpływ nawożenia materiałami organicznymi pochodzenia odpadowego na zawartość cynku w kukurydzy i glebie. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 2016, 585, s. 149-157. [Google Scholar]

Konieczna A., Borek K., Mazur K., Wardal W. J., Emisje tlenku azotu(I) i ditlenku węgla z aplikacji nawozów nieorganicznych i naturalnych w wybranych technologiach upraw kukurydzy na kiszonkę. Przemysł Chemiczny. 2019, 98 (6), s. 901-906. [Google Scholar]

Korzeniowska J., Gembarzewski H., Reakcja na nawożenie mikroelementami kukurydzy uprawianej na glebach lekkich w świetle doświadczeń wazonowych. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1996, 434 (1), s. 117-122. [Google Scholar]

Kruczek A., Skrzypczak W., Waligóra H., Porównanie plonowania kukurydzy i sorga uprawianych różnymi metodami przy dwóch sposobach nawożenia nawozem azotowo-fosforowym. Nauka Przyroda Technologie. 2014, 8 (1). [Google Scholar]

Księżak J., Bojarszczuk J., Staniak M., Produkcyjność kukurydzy i sorga w zależności od poziomu nawożenia azotem. Polish Journal of Agronomy. 2012, 8, s. 20-28. [Google Scholar]

Panek K., Wpływ nawadniania i zróżnicowanego nawożenia na wybrane cechy ilościowe i jakościowe ziemniaków, buraków pastewnych i kukurydzy w uprawie na ziarno i kiszonkę. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych. 1978, 199, s. 331-341. [Google Scholar]

Spychaj-Fabisiak E., Reakcja kukurydzy uprawianej na kiszonkę na nawożenie różnymi formami cynku. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu. Rolnictwo. 2010, 97. [Google Scholar]

Sulewska H., Koziara W., Panasiewicz K., Jazic P., Efekty stosowania nawozów naturalnych w uprawie kukurydzy na ziarno i kiszonkę. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering. 2007, 52 (4), s. 75-79. [Google Scholar]