2023-07-07
Zaktualizowany 2024-08-26
Jaka jest najlepsza kukurydza na kiszonkę?
Wybór odmiany kukurydzy na kiszonkę jest jedną z najważniejszych decyzji, które musi podjąć rolnik, rzutującą na późniejszy plon i jakość otrzymanej kiszonki. Musimy przy tym pamiętać, że idealna kukurydza na kiszonkę powinna wyróżniać się kilkoma cechami. Na co więc zwrócić uwagę przy wyborze odmiany? Jak dobrać odpowiednią kukurydzę do warunków panujących w naszym rejonie?
Jak uzyskać wysoki plon kukurydzy?
Podstawą osiągnięcia wysokiego plonu kukurydzy jest optymalny przebieg pogody. Kukurydza jest rośliną ciepłolubną i najszybszy wzrost osiąga w wypadku ciepłej wiosny i lata. Już sam siew powinien być przeprowadzony do nagrzanej gleby (o temperaturze co najmniej 8°C).
Dodatkowo kukurydza jako roślina wytwarzająca bardzo dużą biomasę ma wysokie wymagania wodne. Szacuje się, że kształtują się one na poziomie 520–620 mm. Okresowe niedobory wody wpływają zatem bardzo niekorzystnie na plonowanie kukurydzy. Poza tym niska wilgotność powietrza utrudnia zawiązywanie kolb i zmniejsza stopień ich zaziarnienia.
Na przebieg pogody nie mamy wpływu, natomiast możemy zapewnić uprawie optymalne warunki do rozwoju poprzez poprawną agrotechnikę i wybór odpowiedniej odmiany.
Najlepsze odmiany kukurydzy na kiszonkę
Za najlepsze odmiany kukurydzy z przeznaczeniem na kiszonkę uznaje się, te wyróżniajcie się dużą biomasą przy jednocześnie dużym udziale kolby.
Czym charakteryzują się odmiany stay-green?
Stay-green jest cechą szczególnie pożądaną wśród kukurydz przeznaczonych na kiszonkę. Jest to unikalna właściwość polegająca na utrzymywaniu się zieloności liści przy dojrzewaniu kolby. Oznacza to, że w momencie dojrzałości mlecznej lub woskowej, czyli wskazanej do zbioru na kiszonkę, roślina wciąż zachowuje zielone liście i łodygi. Nadmiernie obeschnięte części zielone roślin utrudniają tymczasem ubijanie pryzmy, a w konsekwencji samo kiszenie staje się problematyczne.
Jakie FAO kukurydzy na kiszonkę?
Przy wyborze odmiany przeznaczonej na kiszonkę należy bezwzględnie kierować się jej FAO. Liczba ta jest cyfrowym oznaczeniem wczesności dojrzewania odmian kukurydzy. Klasyfikacja wygląda następująco:
- odmiany bardzo wczesne: FAO do 190,
- odmiany wczesne: FAO 200–220,
- odmiany średnio wczesne: FAO 230–240,
- odmiany średnio późne: FAO 250–290,
- odmiany późne: FAO powyżej 300.
Dobierając odmiany na kiszonkę, można się także kierować wskazaniami „Listy odmian zalecanych”. Jest to spis odmian szczególnie polecanych do poszczególnych rejonów Polski z uwzględnieniem panującego tam klimatu.
Odmiany wczesne z reguły plonują słabiej niż te średnio wczesne czy średnio późne. Wiąże się to z krótszym okresem wegetacji. Odmiany te osiągają bowiem dojrzałość znacznie wcześniej, jednak ich zaletą jest stosunkowo duży udział kolby w objętości całej rośliny. Część rolników decyduje się przy tym na odmiany o niskim FAO ze względu na możliwość siewu rośliny następczej ozimej, co przy odmianach późniejszych jest raczej niemożliwe. W cieplejszych rejonach Polski, gdzie kukurydza ma optymalne warunki do rozwoju, siew odmian wczesnych wiąże się jednak z niewykorzystaniem potencjału plonowania, który można osiągnąć, siejąc odmiany późniejsze.
Z kolei jeżeli wysiejemy kukurydzę o wysokim FAO, będzie się to wiązać z ryzykiem niemożności osiągnięcia pełnej dojrzałości kukurydzy. Zazwyczaj w konsekwencji kiszonka z takiej kukurydzy ma mniejszy udział cennej kolby w stosunku do reszty masy, a zatem otrzymuje się paszę o mniejszej wartości energetycznej i uboższą w składniki odżywcze.
Ogólne zalecenia mówią o siewie odmian wczesnych i średnio wczesnych w północnej Polsce, podczas gdy odmiany średnio późne są wskazywane do ciepłych rejonów południowo-zachodnich i południowo-wschodnich, a odmiany średnio wczesne i wczesne do środkowej części Polski.
Czy kukurydza na ziarno nadaje się na kiszonkę?
Praktyka rolnicza pokazuje, że zasadniczo każda kukurydza, nawet typowo ziarnowa, nadaje się na kiszonkę, jednak nigdy odwrotnie – typowa odmiana kukurydzy na kiszonkę nie sprawdzi się jako ziarnówka. Jednak nie bez powodu istnieje podział na te dwa typy, ponieważ odmiany na kiszonkę mają zestaw cech odróżniających je od tych na ziarno.
Po pierwsze, odmiany kiszonkowe wyróżniają się wysoką strawnością. Mimo że na część warunków nie mamy wpływu, jak np. na przebieg pogody, to nie możemy ani na chwilę zapominać, że wybór odpowiedniej odmiany kiszonkowej ma ogromne znaczenie. Szczególnie warto zwrócić uwagę na te, które w czasie dojrzałości ziaren wciąż mają zielone liście. Kiszonka z takich roślin łatwiej się bowiem zakisza i zawiera więcej wartości odżywczych niż ta bez cechy stay-green.
Po drugie, nie należy kierować się wyłącznie dużą biomasą roślin. Przy wyborze kukurydzy na kiszonkę dobrze jest zwrócić uwagę na zawartość skrobi, bardzo istotnej pod względem skarmiania bydła. Istotny jest też duży udział kolb, zapewniający znaczną ilość skrobi w końcowym materiale. Poza tym ważne jest odpowiednie rozdrobnienie ziarna, tak aby proces trawienia odbywał się w jelicie zwierzęcia, a nie w jego żwaczu.
Polecane odmiany kukurydzy na kiszonkę
Na rynku dostępne jest wiele odmian kukurydzy na kiszonkę. Wybór odpowiedniej z nich będzie zaś warunkował osiągnięcie wysokiego plonu w przyszłości.
Ciekawą odmianą jest SM Pokusa z HR Smolice. Została ona doceniona przez rolników głównie ze względu na bardzo wysoki plon świeżej masy, osiągany również na słabych glebach. Warto przy tym wiedzieć, że aż 60% gruntów w Polsce zalicza się do tej kategorii. Zatem Pokusa jest odmianą dość uniwersalną pod względem stanowiska.
Jako odmiana o pośrednim typie flint znosi ona chłodne wiosny, dzięki czemu można ją wysiewać wcześniej niż odmiany typu dent. Poza tym ten typ ziarna jest szczególnie zalecany na kiszonki w związku z zawartością skrobi by-pass, pozytywnie wpływającej na wydajność mleczną krów. Dodatkowo odmiana SM Pokusa ma mocną cechę stay-green.
Podsumowanie
Wybór odmiany kukurydzy ma kluczowe znaczenie, jeśli chcemy otrzymać dobrej jakości kiszonkę. Mimo że praktycznie każda odmiana nada się do tego celu, warto zwrócić uwagę na odmiany typowo do tego przeznaczone. Mają one liczne cechy pozwalające na podniesienie wartości odżywczych otrzymanej z nich kiszonki oraz jej lepsze zakiszenie. Szczególnie przydatną właściwością jest stay-green.
Przy wyborze odmiany należy również bezwzględnie wziąć pod uwagę warunki klimatyczne panujące w naszym rejonie. Można sugerować się „Listą odmian zalecanych”. Ułatwi ona wybór kukurydzy o właściwej względem warunków klimatycznych wczesności, dzięki czemu nie będzie trzeba się martwić nieosiągnięciem dojrzałości kukurydzy.
Bibliografia
Kalinowski M., Lista Zalecanych Odmian – kukurydza na kiszonkę. Tygodnik Poradnik Rolniczy. 2019, 10 (772), s. 49-50. [Google Scholar]
Kryszewski R., Trafnie wybierać odmianę kukurydzy na kiszonkę. Hoduj z Głową – Bydło. 2017, 1, s. 16-21. [Google Scholar]
Liska T., Kukurydza na kiszonkę. Rada: Rolnictwo, Aktualności, Doradztwo, Analizy. Miesięcznik Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach. 2013, 10, s. 10. [Google Scholar]
Michalski T., Nowe odmiany kukurydzy na kiszonkę. Bydło. 2015, 01, s. 30-35. [Google Scholar]
Michalski T., Sprawdzone odmiany na kiszonkę. Nowoczesna Uprawa. 2007, 03, s. 36-38. [Google Scholar]
Sierakowska M., Uprawa nowych odmian kukurydzy na kiszonkę. Siedlecki Informator Rolniczy. 1998, 4, s. 25. [Google Scholar]
Siódmiak J., Odmiany kukurydzy na kiszonkę pod lupą PDO. Top Agrar Polska. 2009, 03, s. 128-130. [Google Scholar]
Staszak E., Kukurydza na kiszonkę – wybieramy właściwą odmianę. Bydło. 2009, 1, s. 8-10. [Google Scholar]
Tomasiuk T., Uprawa kukurydzy na kiszonkę. Wieś Mazowiecka. Wojewódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie. 2004, 4, s. 16. [Google Scholar]
Weber A., Waligóra H., Wybór odmian kukurydzy na kiszonkę w zależności od warunków glebowych i klimatycznych. Hodowca Bydła. 2013, 02, s. 81-85. [Google Scholar]
