Uprawa kukurydzy krok po kroku

Uprawa kukurydzy w Polsce

Uprawa kukurydzy w Polsce w ostatnich latach mocno zyskuje na znaczeniu. Według danych GUS wynika, że wysokość plonów kukurydzy na ziarno wyniosła w 2023 roku około 9,2 mln t, czyli o 8% więcej niż w 2022 roku. Jednym z wielu czynników wzrostu popularności tej rośliny może być wszechstronność wykorzystania kukurydzy i rosnące zapotrzebowanie na ziarno, zarówno w przemyśle spożywczym, jak i paszowym. Na przełomie ostatnich 30–40 lat klimat w Polsce znacznie się ocieplił. Z uwagi na fakt, iż kukurydza jest rośliną ciepłolubną, przyczyniło się to znacząco do zwiększenia jej udziału w strukturze zasiewów. Niemniej jednak, dzięki postępowi hodowlanemu, można ją efektywnie uprawiać również w chłodniejszych regionach, pod warunkiem odpowiedniego doboru odmiany.

Kukurydza – wymagania glebowe

Kukurydza jest rośliną dość tolerancyjną pod względem wymagań glebowych, co sprawia, że można ją uprawiać na różnych typach gleb. Najlepsze rezultaty osiąga jednak na glebach o średniej żyzności, dobrze przepuszczalnych, z dobrą strukturą. Istotne jest unikanie gleb ciężkich, które mogą utrudniać rozwój systemu korzeniowego, oraz gleb bardzo lekkich, które mogą nie dostarczać roślinie wystarczającej ilości wody. Należy jednak zdawać sobie sprawę, że kluczowy będzie wybór odmiany kukurydzy. W przypadku różnych odmian kukurydzy wymagania glebowe mogą ulec zmianie.

Czy kukurydza wymaga żyznej gleby?

Uprawę kukurydzy możemy prowadzić zarówno na żyznych jak i słabszych glebach, jednakże na glebach lepszych jakościowo osiąga zdecydowanie wyższe plony. Na glebach o niższej jakości możliwe jest uzyskanie zadowalających wyników, ale wymaga to odpowiedniego nawożenia i starannego doboru odmiany. Najważniejsze, aby stanowisko nie było zbyt podmokłe ani zbyt ubogie w składniki pokarmowe. Na słabszych stanowiskach najlepszymi odmianami kukurydzy na ziarno będą P7043, P8812, LG 31.256 czy RGT Metropolixx. Natomiast odmiany kukurydzy polecane na kiszonkę, radzące sobie w każdych warunkach, to od lat doceniana SM Pokusa oraz LG Blandeen i Silochem.

Jakie powinno być pH gleby pod kukurydzę?

Tak samo jak w przypadku warunków glebowych, kukurydza odznacza się wysoką tolerancją na odczyn gleby. Możemy ją uprawiać zarówno na glebach zasadowych, obojętnych, jak i na lekko kwaśnych. Optymalny przedział pH gleby pod kukurydzę wynosi od 5,5 do 7,0, jednak najwyższy plon uzyskamy, uprawiając ją na glebach o obojętnym odczynie.

Należy pamiętać, że przy wahaniach pH część znajdujących się w glebie składników pokarmowych nie będzie możliwa do pobrania przez roślinę, co negatywnie wpłynie na wzrost i plonowanie. Dlatego warto regularnie badać i kontrolować pH gleby.

Co posiać przed kukurydzą?

W uprawie kukurydzy na ziarno prowadzenie monokultury nie wpływa negatywnie na plon, jednak w przypadku uprawy kukurydzy na kiszonkę płodozmian powinien być zróżnicowany. Dobrze zaplanowane zmianowanie jest w stanie zmniejszyć szansę wystąpienia zarówno chorób, jak i szkodników kukurydzy, co ograniczy ilość użycia środków ochrony roślin.

Jednym z lepszych przedplonów w uprawie kukurydzy są rośliny strączkowe, głównie z powodu ich zdolności wiązania azotu. Wzbogacona o azot gleba świetnie się nadaje pod wysiew kukurydzy. Dodatkowo dobrymi przedplonami, które mogą stanowić swego rodzaju przerywnik w monokulturze kukurydzy, są rośliny okopowe lub mieszanki strączkowo-zbożowe.

Przygotowanie gleby pod wysiew kukurydzy

Uprawa gleby pod kukurydzę zaczyna się jesienią kiedy to skupiamy się przede wszystkim na rozdrobnieniu i przykryciu resztek pożniwnych bądź rozrzuceniu obornika. Niezależnie od naszego wyboru należy wykonać orkę zimową. Wiosną wykonywane powinno być bronowanie (na glebach lekkich) lub włókowanie (na glebach ciężkich). Bezcelowe będzie wykonywanie orki wiosną, ponieważ przesuszy ona stanowisko przed siewem.

Siew kukurydzy

Siew kukurydzy to jeden z najważniejszych etapów jej uprawy, mający bezpośredni wpływ na jakość plonów. Kluczowe jest tu dostosowanie terminu, głębokości oraz gęstości siewu do warunków glebowych i klimatycznych, a także wcześniejsze przygotowanie gleby.

Aby zapewnić prawidłową obsadę kukurydzy, siew powinien być precyzyjny – wykonany siewnikiem punktowym. Ważne jest zadbanie o takie parametry jak gęstość czy głębokość siewu. Na ilość wysianych nasion będzie wpływać m.in. klasa wczesności wybranej odmiany kukurydzy, warunki stanowiskowe oraz przeznaczenie danej odmiany (na ziarno czy na kiszonkę).

Jaki jest termin wysiewu kukurydzy?

Kukurydzę należy wysiać, gdy temperatura na głębokości siewu wynosi co najmniej 8°C.

Optymalny termin siewu kukurydzy przypada w okresie od końca kwietnia do początku maja. Różnice w terminie wynikają z różnicy temperatur w poszczególnych regionach kraju. Siew kukurydzy należy wykonać, gdy temperatura gleby na głębokości siewu będzie wynosić co najmniej 8°C. Niektórzy producenci rozróżniają nawet zalecenia w zależności od typu ziarna:

• dla kukurydzy typu flint zalecana temperatura gleby to minimum 8°C,
• dla kukurydzy typu dent – minimum 10°C. 

Wskaźniki naturalne takie jak początek kwitnienia tarniny czy mniszka lekarskiego choć są popularne, to nie powinny stanowić jedynego wskaźnika dla terminu siewu.

Zarówno opóźniony, jak i przedwczesny siew mogą nieść za sobą negatywne skutki. W przypadku opóźnionego siewu kukurydzy na ziarno czy kukurydzy na kiszonkę plon może ulec obniżeniu, natomiast przy przyśpieszonym siewie kukurydzy, dla nasion, które wolniej kiełkują, zagrożeniem mogą być bakterie, grzyby oraz przymrozki.

Obsada i gęstość siewu kukurydzy

W czasach dynamicznego rozwoju technologii, na rynku pojawiają się odmiany ze sprecyzowaną, ale jednocześnie różną zalecaną obsadą. Technologia wysiewu powinna być oparta na potencjale stanowiska oraz zaleceniach producenta, które dla stanowisk dobrych zazwyczaj są od kilku do kilkunastu tysięcy ziaren na hektar większe, niż w przypadku stanowisk słabych.

Siew kukurydzy przeprowadza się w rzędach co 75 cm. Należy uważać na nadmierne zagęszczenie roślin, które skutkuje zwiększeniem konkurencji o wodę i składniki pokarmowe, a to z kolei spowalnia wzrost kukurydzy oraz pogarsza zaziarnienie.

Ile kg kukurydzy na hektar należy w takim razie wysiać? Podsumowując – warto dostosować normę wysiewu do warunków glebowych oraz wybranej odmiany, aby zapewnić roślinom optymalne warunki do wzrostu.

Głębokość siewu kukurydzy

Przyjmuje się, że średnia głębokość siewu kukurydzy to 5 cm, jednak głównym czynnikiem warunkującym ten parametr jest wilgoć w glebie, czyli zapewnienie wody do kiełkowania. Jeśli gleba jest wilgotna, to siać możemy nawet na 4 cm, ale już nie płycej. W przypadku bardziej suchych stanowisk można zastosować pogłębiony siew, aby nasiona w pełni wykorzystały potencjał wodny gleby, jednak nie należy siać niżej, niż na 8 cm głębokości. Aby rozmieszczenie nasion było równomierne, podczas siewu należy również kontrolować prędkość siewnika. Za optymalną uważana jest prędkość 6-12 km/h, zatem dość zróżnicowana. Dlatego doradzamy zawsze kierować się wskazaniami producenta, gdyż siewniki mają różne systemy dozowania nasion i różną specyfikację techniczną.

Nawożenie kukurydzy

Kukurydza to roślina, która posiada duże zapotrzebowanie na składniki pokarmowe. Odpowiednie zaopatrzenie roślin w składniki odżywcze jest niezbędne dla prawidłowego rozwoju i uzyskania wysokiej jakości plonów. Dawkowanie nawozów zależeć będzie od wcześniejszej zasobności gleby w składniki pokarmowe, zastosowanego przedplonu oraz oczekiwanego plonu ziarna lub zielonej masy. Do nawożenia kukurydzy możemy wykorzystać zarówno nawozy naturalne (obornik i gnojowica), jak i mineralne. Podczas nawożenia kukurydzy należy pamiętać, że oprócz nawożenia makroelementami istotne jest również nawożenie mikroelementowe, a w szczególności optymalna ilość cynku.

Podczas nawożenia kukurydzy należy pamiętać, że nawożenie mikroelementami jest również bardzo istotne.

Zapotrzebowanie kukurydzy na makro- i mikroskładniki jest podobne zarówno w przypadku kukurydzy na ziarno, jak i na kiszonkę. Odpowiednie nawożenie i poprawna agrotechnika zmaksymalizują efektywność plonowania, co znajdzie odzwierciedlenie w ilości ziarna z hektara. Kukurydza na ziarno do wydania 1 tony plonu potrzebuje:

Makroelementy

• 20-30 kg azotu (N)
• 8-12 kg fosforu (P2O5)
• 22-32 kg potasu (K2O)
• 4-5 kg wapnia (CaO)
• 4-6 kg magnezu (Mg)
• 7,5-10 kg siarki (S) 

Mikroelementy

• 20-30 g boru (B)
• 10-12 g miedzi (Cu)
• 35-40 g manganu (Mn)
• 1-2 g molibdenu (Mo)
• 40-60 g cynku (Zn)
• 200-250 g żelaza (Fe)

Jakich składników pokarmowych potrzebuje kukurydza?

Kukurydza potrzebuje przede wszystkim azotu, fosforu, potasu oraz takich mikroelementów, jak cynk i bor.

Azot jest kluczowy dla wzrostu rośliny. Stosuje się go najczęściej jednorazowo, podając go w formie mocznika (CH₄N₂O), siarczanu amonu (NH₄)₂SO₄ lub RSM. Azot jest potrzebny kukurydzy od początku kwitnienia, aż do fazy dojrzałości mlecznej ziarna.

Fosfor jest odpowiedzialny między innymi za prawidłowy rozwój systemu korzeniowego. Jego najbardziej popularną formą jest fosforan amonu (NH4)3PO4, który poza fosforem dostarczy nam dodatkowo azotu w formie amonowej. Często niedobór fosforu powoduje nieodpowiednie pH gleby. Warto zatem zbadać wcześniej odczyn gleby, ponieważ fosfor może znajdować się w glebie, ale w formie niedostępnej dla roślin. Wówczas warto zastosować produkty mikrobiologiczne uwalniające ten fosfor, takie jak Bakto ProFOS, który przekształca fosfor zapasowy do formy przyswajalnej dla roślin.

Potas jest składnikiem pobieranym w największych ilościach przez kukurydzę. Odpowiada za regulację gospodarki wodnej, poprawiając odporność roślin na suszę. Potas można podać w postaci wysokoprocentowej soli potasowej lub działając kompleksowo – zastosować nawóz fosforowo-potasowy o szerokim stosunku tych pierwiastków.

Co najlepiej dać pod kukurydzę?

Pod kukurydzę najlepiej zastosować nawozy mineralne, które dostarczają roślinom odpowiednich składników odżywczych bądź takie nawozy organiczne, jak obornik, czy preparaty mikrobiologiczne. Zastosowanie nawozów startowych (np. azotowych) w trakcie siewu znacząco poprawia wschody i początkowy rozwój rośliny, jednak uzupełnienie strategii nawozowej odżywianiem dolistnym i biopreparatami zapewni odpowiednie wykorzystanie pierwiastków oraz możliwość ich pobierania w dłuższym okresie.

Czy uprawa kukurydzy się opłaca?

Uprawa kukurydzy jest opłacalna pod warunkiem właściwego zarządzania agrotechniką. Kukurydza jest rośliną wysoko plonującą, a jej ziarno ma szerokie zastosowanie, co czyni ją atrakcyjną dla rolników. Wysoka wydajność i stabilne plonowanie przy odpowiednim prowadzeniu plantacji mogą przynieść znaczne zyski, zwłaszcza w sprzyjających warunkach.

Jaka jest wydajność kukurydzy z hektara?

Odpowiednie zarządzanie plantacją może zapewnić wysoki plon i znaczne zyski.

Wydajność kukurydzy z hektara w Polsce wynosi zazwyczaj od 9 do 12 ton ziarna, w zależności od warunków pogodowych, jakości gleby oraz zastosowanej odmiany. Istotna jest również poprawna agrotechnika czy zrównoważona ochrona roślin, mającą na celu zminimalizowanie ryzyka wystąpienia takich chorób grzybowych jak fuzarioza kolb kukurydzy czy żółta plamistość liści kukurydzy oraz szkodników: w początkowej fazie to drutowce, rolnice i śmietki, a w późniejszym czasie omacnica prosowianka czy stonka kukurydziana.

Średnie plonowanie ziarna kukurydzy w 2023 roku oscylowało na poziomie 7,3 t/ha (GUS). Jednak w sprzyjających warunkach plon kukurydzy może sięgać nawet 14 ton z hektara. Odpowiednie zarządzanie procesem uprawy pozwala na maksymalizację plonów i zapewnia opłacalność tego przedsięwzięcia.